Zaburzenia lękowe to najczęstsze zaburzenia psychiczne u dzieci i młodzieży.
Zaburzenia lękowe to najczęstsze zaburzenia psychiczne u dzieci i młodzieży. Ich rozpowszechnienie wynosi od 5 do 20%. Mówimy o nich wówczas, gdy lęk zaczyna wywierać paraliżujący wpływ na człowieka i utrudnia jego funkcjonowanie. Chroniczne zaburzenia lękowe okresu dzieciństwa i adolescencji mogą prowadzić do poważnych zaburzeń funkcjonowania w życiu dorosłym i być czynnikiem ryzyka rozwoju innych zaburzeń psychicznych.
Jednym z najczęściej występujących zaburzeń lękowych jest Zespół Lęku Uogólnionego (GAD). To zaburzenie najczęściej zaczyna się między 8 a 9 r.ż. i ma tendencję do nasilania się wraz z wiekiem.
Cechy charakterystyczne dla GAD – Zespołu Lęku Uogólnionego:
- nierealistyczny, nadmierny lęk, który nie jest związany ze stresem ani żadną konkretną sytuacją,
- odczuwany jest jako trudny do opanowania,
- towarzyszą mu objawy fizjologiczne, behawioralne i emocjonalne,
- widoczne objawy fizjologiczne, które są obserwowane to np.: pocenie się dłoni, przyspieszone bicie serca, napięcie mięśni, płytszy oddech, bóle głowy, uczucie ściśniętego żołądka,
- problemy z zasypianiem, poczucie zmęczenia i bólu ciała czy zaburzenia łaknienia.
Osoba chora często zgłasza trudności ze znalezieniem sobie miejsca, zajmowanie się czymkolwiek, by odwrócić uwagę (np. częste powtarzanie do siebie „nie myśl o tym”), próby zabezpieczenia przed katastrofą (np. kilka razy czytanie jednej strony, by czegoś nie przeoczyć). Te zachowania mają służyć kontroli lęku i zmniejszeniu go, podczas gdy tylko go intensyfikują.
W obszarze emocji GAD manifestuje się doświadczaniem nasilonego lęku, niepewności, braku poczucia skuteczności, braku przekonania o umiejętności radzenia sobie, poczuciem beznadziei. Charakterystyczne jest przekonanie o tym, że zamartwianie się może zapobiec problemom lub pomóc w ich rozwiązaniu.
Widoczne są przekonania, myśli, obawy dotyczące niebezpieczeństwa, zamartwianie się wszystkim, w tym samym procesem zamartwiania, negatywne dialogi wewnętrzne („nigdy nie zadowolę rodziców”, „nigdy się tego nie nauczę”, „znowu zawiodłem”), wyolbrzymianie negatywnych aspektów sytuacji i nadmierne uogólnianie („jestem beznadziejny”, „nic mi nie wychodzi”, „zawsze robię coś nie tak”), przewidywanie porażki („jeśli dostanę złą ocenę ze sprawdzianu, to nie przejdę do następnej klasy”).
Co nie pomaga przy nadmiernym lęku u dziecka?
Krytyczne uwagi od ważnych dla dziecka osób, takie jak: „znowu ci nie wyszło”, „mogłeś się bardziej postarać” nasilają poczucie braku skuteczności, wpływają na zaniżanie samooceny. Komentarze: „już nie przesadzaj”, „mam dość tego czarnowidztwa” mogą nasilać poczucie osamotnienia.
Nie działają też próby pocieszania czy uspokojenia, one tylko nasilają objawy lęku, ponieważ dzieci mają poczucie niezrozumienia i osamotnienia, gdyż zmagają się z cierpieniem wewnętrznym, którego często dorośli nie rozumieją.
Jak pomóc dziecku z zaburzeniem lękowym?
Najbardziej skuteczna przy leczeniu zaburzeń lękowych jest psychoterapia poznawczo-behawioralna, która w dość szybkim czasie daje widoczne rezultaty.
Jak pomóc dziecku przy zaburzeniach lękowych?
- psychoterapia,
- umożliwienie konfrontowania się ze światem, po to aby podważyć dysfunkcyjne przekonania;
- często już samo nazwanie emocji: „czuję niepokój, bo…”, „czuję obawę, czy wszystko dobrze pójdzie”;
- techniki oddechowe,
- medytacje,
- autorefleksja nad tym, o czym informują mnie te emocje.
Psychoterapeuci poznawczo-behawioralni prowadzący psychoterapię lęku u dzieci w Centrum Psychologiczno-Psychoterapeutycznym w Bielsku-Białej:
mgr Natalia Kastelik-Wolny
Psycholog, specjalność: psychologia kliniczna człowieka dorosłego, kliniczna dzieci i młodzieży, psychoterapeuta, posiada certyfikat psychoterapeuty poznawczo-behawioralnego.
mgr Gabriela Bałazy
Psycholog poznawczo-behawioralny, pedagog specjalny, psychoterapeutka w trakcie 4-letniej Szkoły Psychoterapii Poznawczo-Behawioralnej Uniwersytetu SWPS
mgr Magdalena Czernek-Malik
Certyfikowany psychoterapeuta, specjalista psychoterapii dzieci i młodzieży, superwizor psychoterapii. Posiada doświadczenie w pracy klinicznej dzieci, młodzieży i osób dorosłych.